ลิโพโซม (Liposome)
ลิโพโซมเป็นถุงที่สร้างขึ้นที่มีขนาดเล็ก
มีรูปร่างทรงกลม และสามารถสร้างได้จากฟอสโฟลิพิดที่ไม่เป็นพิษร่วมกับคอเลสเตอรอล
ลิโพโซมเป็นระบบการนำส่งยาที่สำคัญ เนื่องจากมีขนาดที่เล็ก
มีสมบัติชอบและไม่ชอบน้ำ และเข้ากันได้กับร่างกาย
สมบัติของลิโพโซมแตกต่างกันอย่างชัดเจนขึ้นกับส่วนประกอบไขมัน ขนาด และจุที่ผิว
และวิธีการเตรียม ทำให้สามารถจัดแบ่งลิโพโซมได้เป็น 3 ชนิด
ขึ้นกับจำนวนผนังสองขั้น และขนาด
1ถุงขนาดเล็กผนังชั้นเดียว
ล้อมรอบด้วยชั้นลิพิดเพียงชั้นเดียวและมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 25 -20 นาโนเมตร
2ถุงขนาดใหญ่ผนังชั้นเดียว เป็นถุงคล้ายกับข้อ 1
และล้อมรอบด้วยผนังลิพิดขั้นเดียว
3ถุงผนังหลายชั้น
ประกอบด้วยชั้นลิพิดหลายชั้นที่แยกจากกันด้วยชั้นของสารละลายน้ำ
ยิ่งไปกว่านั้นการเลือกส่วนประกอบของผนังสองชั้นจะเป็นตัวกำหนดความแข็งหรือการไหล
และประจุผนังสองชั้น ตัวอย่างเช่น ฟอสโพลิพิดที่อิ่มตัวที่มีสายโซ่เดซิลที่ยาว
เช่น ไดปาล์มิโตอิลฟอสฟาติดิลคอลีน สร้างเป็นโครงสร้างผนังสองขั้นที่แข็งแต่ซึมผ่านไม่ได้
ในทางตรงกันข้ามฟอสฟาติดิลคลอรีนที่ไม่อิ่มตัวจากแหล่งธรรมชาติ เช่น ไข่ หรือ
ถั่วเหลือง ทำให้เกิดเป็นผนังสองชั้นที่ซึมผ่านได้ดีกว่าและคงตัวน้อยกว่า
นอกจากนั้นการใช้ลิพิดชนิดประจุบวกหรือลบทำให้ได้ลิโพโซมที่มีผิวเป็นประจุตัวยาที่จับกับลิโพโซมจะมีการเปลี่ยนแปลงสมบัติทางเภสัชจนศาสตร์อย่างชัดเจนเมื่อเปรียบเทียบกับยาที่อยู่ในสารละลาย
ลิโพโซมยังมีประสิทธิภาพในการลดผลข้างเคียงทั่วร่างการและป้องกันการสลายตัวของตัวยาที่ห่อหุ้มในช่วงเริ่มต้นหลังจากให้เข้าไปที่อวัยวะเป้าหมาย
พื้นผิวของลิโพโซมสามารถปรับเปลี่ยนได้ด้วยการติดโพลีเอทิลีนไกลคอล ที่ผนังสองขั้น
สร้างเป็นลิโพโซมหลบซ่อน
เพื่อเพิ่มระยะเวลาของการไหลเวียนในการะแสเลือดให้ยาวนานมากขึ้น
นอกจากนั้นลิโพโซมสามารถจับกับแอนติบอดีหรือลิแกนด์
เพื่อเพิ่มการรักษาจากยาที่ตำแหน่งเฉพาะเจาะจง
การเตรียม liposome ทำได้สองวิธี
วิธีที่ 1 นำ
lipid มาผ่านปฏิกิริยา hydration แล้วตามด้วย
ทำให้เกิดการสั่นของอนุภาคอย่างแรงด้วยวิธี sonication หรือใช้
a high-shear propeller ขนาดของ liposome จะขึ้นอยู่กับขั้นตอนการกรอง
วิธีที่ 2 นำ
phospholipid มาละลายในตัวทำละลายอินทรีย์ และ เติม ตัวกลางที่เป็นน้ำโดยวิธี
vigorous agitation หลังจากนั้นดูดตัวทำละลายออกด้วยสุญญากาศ ขนาดของ
liposome จะขึ้นอยู่กับขั้นตอนการกรอง
วิธีที่ยาเข้าไปใน liposome อธิบายได้
3 กลไกดังนี้
1encapsulation วิธีนี้มีประโยชน์ต่อยาที่ละลายน้ำได้ จะมีการเหนี่ยวนำให้เกิดปฏิกริยา
hydration ของไขมันกับสารละลายยา
ซึ่งการละลายของยาจะเกิดที่ intralamellar spaces.
2partitioning ยาถูกทำให้ละลายด้วย phospholipids
ในตัวทำละลายอินทรีย์ หลังจากนั้นยาจะถูกทำให้แห้งก่อน หรือ
ถูกเติมไปที่ aqueous phase โดยตรง solvent ที่เหลือจะถูกกำจัดออกด้วยสูญญากาศ
3reverse loading เป็นวิธีที่ใช้สำหรับ
ยาที่เป็นกรดอ่อนที่มีทั้งรูปแบบที่มีประจุ และไม่มีประจุอยู่ด้วยกัน
โมเลกุลยาที่ไม่มีประจุเท่านั้นที่สามารถผ่านเข้าไปใน liposome ได้
ซึ่งโมเลกุลยาจะมีประจุ หรือไม่มีประจุนั้นขึ้นอยู่กับ pH ของ
medium
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/2/28/Liposome.jpg
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น