วันนี้ขอนำเสนอเรื่องยาตรีหอม ซึ่งเป็นยาสมุนไพร ที่เป็นยาสามัญประจำบ้าน เพื่อใช้สำหรับเด็ก ประกอบไปด้วย
เนื้อลูกสมอเทศ
เนื้อลูกสมอพิเภก
เนื้อลูกมะขามป้อม ลูกผักชีลา
หนักสิ่งละ 4
ส่วน รากไคร้เครือ โกฐสอ
ชะเอมเทศ ลูกซัดคั่ว หนักสิ่งละ 1 ส่วน เนื้อลูกสมอไทย โกฐน้ำเต้าใหญ่นึ่งสุก หนักสิ่งละ 22 ส่วน มีสรรพคุณในการแก้ท้องผูก และระบายพิษไข้ ทำได้โดยนำมาบดเป็นผง ทำเป็นเม็ด หนักเม็ดละ 0.2
กรัม
ใช้รับประทานก่อนอาหารเช้า เด็กอายุ 1-2 เดือน ครั้งละ 2-3 เม็ด เด็กอายุ
3-5 เดือน ครั้งละ 4-5 เม็ด เด็กอายุ 6-12 เดือน ครั้งละ 6-8 เม็ด
ผมจะอธิบายความรู้เกี่ยวกับส่วนประกอบหนึ่งของยาตรีหอมให้ท่านผู้ฟังได้รับทราบกันนะครับ สมอไทยมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Terminalia chebula Retz. จัดอยู่ในวงศ์ COMBRETACEAE
ลักษณะสมอไทยจะเป็นพรรณไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูงประมาณ 10-12
เมตร กิ่ง
และใบอ่อนมีขนคล้ายกับสีของสนิม บริเวณลำต้นมีเปลือกขรุขระ ใบเป็นใบเดี่ยว หนา กว้างประมาณ 8-15
ซ.ม. ยาวประมาณ 11-18 ซ.ม. มีสีเขียวเข้ม
มีขนสีน้ำตาลอ่อนๆ ปกคลุม ดอกจะออกเป็นช่อ มีกลิ่นหอม สีเหลืองห้อยลงดิน ยาวประมาณ 10-12 ซ.ม. มีดอก 5 กลีบ เชื่อมติดกันจนเป็นรูปคล้ายถ้วย ผลมีสีเขียวปนแดง
คล้ายกับรูปแบบผลมะละกอ มีรสฝาด หนึ่งผลมีเมล็ดอยู่ 1 เมล็ด
สมอไทยเป็นผลไม้ที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ในแถบเอเชียตอนใต้ของเรานี้เอง
โดยเฉพาะในป่าเบญจพรรณ และป่าดิบแล้งจะพบเห็นขึ้นอยู่มาก สมอไทยนำมาผลมาบดให้ละเอียดใช้โรยแผลที่เรื้อรัง ผลอ่อนสมอไทย
ใช้เป็นยาระบายได้ดี ผลแก่สมอไทย เป็นยาสมานแผล แก้จุกเสียด แก้เจ็บคอ
ขับน้ำเหลืองที่เสียและเป็นยาเจริญอาหาร
เปลือกสมอไทยเป็นยาขับปัสสาวะ บำรุงหัวใจ ขับน้ำเหลืองนอกจากจะนำมาเป็นยาสมุนไพรแล้ว
สมอไทยยังสามารถนำมาเป็นส่วนผสมในน้ำผลไม้รวมได้อีกด้วย
โดยนำเอาเฉพาะส่วนที่เป็นเนื้อนำมาปั่นรวมกับผลไม้อื่น แคลเซียมในสมอไทยช่วยในการบำรุงกระดูกและฟัน
วิตามินเอช่วยในการบำรุงสายตา บำรุงผิวพรรณ และวิตามินซีสร้างแรงยืดหยุ่นให้ผิวหน้า
ป้องกันดรคลักปิดลักเปิด
ในสมัยพุทธกาล เวลาพระพุทธเจ้าประชวรหรือพระสงฆ์อาพาธก็มักเสวยหรือฉันผลสมอไทยเป็นยาหลัก
จนได้รับยกย่องว่าเป็นพุทธโอสถ
ดังมีพระพุทธรูปปางทรงสมอปรากฏเป็นหลักฐาน ถ้าใครอ่านพระราชประวัติของพระเจ้าอโศกมหาราช
ชาวพุทธก็จะทราบว่าตอนที่พระองค์ประชวรครั้งสุดท้าย ก็ทรงเสวยผลสมอไทยเหลือไว้ครึ่งลูก
และทรงพระราชทานผลสมอไทยครึ่งลูกนั้นแด่พระสงฆ์เป็นทานครั้งสุดท้าย ดังนั้น
ลูกสมอไทยที่ใส่กระทงวางขายอยู่แถวข้างวัด ข้างถนนจึงไม่ใช่สมุนไพรธรรมดาๆ
อย่างที่คิด ถึงกับมีตำนานขานเล่าถึงกำเนิดของสมอไทยอันศักดิ์สิทธิ์ว่า
ครั้งหนึ่งพระอินทร์กำลังทรงเสวยน้ำอมฤต บังเอิญน้ำอมฤตหยดหนึ่งหกลงมาบนพื้นโลก กลายเป็นต้นสมอไทย มีสรรพคุณแก้ได้สารพัดโรคและมีชื่อเรียกอีกอย่างว่า
"โอสถทิพย์" หรือ "ผู้ให้กำเนิดชีวิต" สมอไทยก็มีความพิเศษเหนือสมุนไพรอื่นๆ สมตำนานเล่าขาน คือเป็นสมุนไพรที่มีเกือบครบทุกรส ได้แก่ รสเปรี้ยว ฝาด หวาน
ขม เผ็ด แถมยังมีรสเค็มและรสเมาแทรกอีกต่างหาก
ตามตำรายาไทยกล่าวว่า รสของยาบ่งบอกสรรพคุณของยา
อย่างกรณีของสมอนี้ รสเปรี้ยว
มีสรรพคุณกัดเสมหะ แก้ไอ แก้กระหายน้ำ ฟอกโลหิต แก้ประจำเดือนไม่ปกติ
แก้โรคท้องผูก ชำระล้างเมือกมันในลำไส้
รสฝาด ช่วยสมานแผลในปาก ไปจนถึงแผลในกระเพาะลำไส้
แก้ท้องเสีย แก้บิด ซึ่งสรรพคุณของรสฝาดนั้นช่วยระงับการถ่าย (รู้ปิด) ตรงกันข้ามกับรสเปรี้ยวซึ่งช่วยให้ถ่าย
(รู้เปิด) เมื่อลูกสมอไทยมีรสเปรี้ยวและรสฝาดผสานกัน จึงมีสรรพคุณเป็นทั้งยาระบายและยาระงับการถ่าย
คือ รู้เปิด รู้ปิด ไปในตัว รสหวาน บำรุงเนื้อ บำรุงกำลัง
รสขม แก้ไข้ บำรุงน้ำดี ถอนพิษผิดสำแดง ช่วยเจริญอาหาร รสเผ็ด ขับลมในกระเพาะลำไส้
แก้ปวดท้องจุกเสียด ช่วยย่อยอาหาร
รสเค็ม ช่วยให้ผิวพรรณเปล่งปลั่ง แก้ประดงน้ำเหลืองเสีย รสเมา แก้พิษฝี
พิษแมลงสัตว์กัดต่อย แก้พยาธิต่างๆ แก้ริดสีดวง ระงับประสาท ทำให้นอนหลับสบาย เนื่องจากสมอไทยมีหลายรสนี่เอง
เมื่อกินสมอไทยอย่างเดียวก็เท่ากับกินสมุนไพรหลายๆ อย่าง กล่าวกันว่า ถ้าใครกินสมอไทยวันละ
1 ลูก เป็นประจำทุกวัน โรคภัยไข้เจ็บต่างๆ
จะไม่มากล้ำกรายเลย โดยมีวิธีกินคือ
เอาสมอไทย 1 ลูก แช่ในน้ำ 1 แก้ว
เป็นเวลา 1 คืน ตื่นเช้ากินทั้งน้ำและเนื้อ เป็นยาบำรุงกำลัง
โดยทั่วไปมักจะมีสรรพคุณบำรุงกำหนัดควบคู่กันไป แต่สมอไทยกลับตรงกันข้าม คือ
แทนที่จะเพิ่มกลับลดกำหนัด ด้วยเหตุนี้เองกระมัง พระพุทธเจ้าจึงทรงเลือกสมอไทยเป็นยาสำหรับพระสงฆ์สาวกฉันบำรุงร่างกาย
แก้อ่อนเพลีย โดยช่วยลดความกำหนัดไปในตัว
อ้างอิง
:
http://herbal.pharmacy.psu.ac.th/index.php?option=com_content&task=view&id=59&Itemid=60
http://www.ee43.com/content/topic/76.html
http://cf.lnwfile.com/_/cf/_raw/nt/0t/sm.jpg
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น